Debemos apoiar os aproveitamentos sostibles das biomasas, fundamentais para o medio rural e reducir o uso de combustibles fósiles, e desenmascarar a aqueles con importantes efectos negativos para as comunidades e os ecosistemas.

Créase a Coordinadora Estatal contra as Macroincineradoras de Biomasa, como as que promoven Forestalia ou ENCE en, respectivamente, Monzón (Huesca) e Tenerife/Gran Canaria.

–
Investigadores, sindicatos, ecoloxistas, activistas de plataformas cidadás contra proxectos de macroincineradoras de biomasa, agricultores e ganadeiros debateron sobre o papel que debe xogar a biomasa nun modelo enerxético baseado nas enerxías renovables e que plante cara ao cambio climático.

t
O público coñeceu ilusionantes exemplos reais de aproveitamento sostenible -material e enerxético- de biomasas, como as cooperativas Os pedroches (olivar) e Crica (lácteo), xeradoras de emprego no medio rural.

 

Non ten sentido considerar renovable nin demonizar á bioenerxía en xeral. Esta foi unha das principais conclusións da xornada de debate “Heroe ou vilán. Implicacións da biomasa e outras formas de bioenerxía”, organizada por Ecologistas en Acción, coa colaboración da Plataforma Rural e da Concejalía de Medio Ambiente do Concello de Valladolid.

Outra conclusión foi a necesidade de analizar a dispoñibilidade dos diferentes tipos de biomasa, tendo en conta tamén aos diferentes sectores que as utilizan (agricultura e ganadeiría, industrias como a alimentaria, da madeira, química, etc.), e promover o seu aprovechamiento máis eficiente para reducir a nosa dependencia dos combustible fósiles, para producir enerxía, pero tamén alimentos e múltiples materiais.

As intervencións dos e as ponentes na xornada ilustraron perfectamente moitos dos elementos que é necesario considerar para unha política sostible de fomento da bioenerxía desde as administracións.

Damián Copena, investigador da Universidade de Vigo, resaltou a ameaza para os aproveitamentos tradicionais do medio rural galego, dos máis de dez proxectos de macroincineradoras de biomasa promovidos en Galicia. Devanditos proxectos estarían asociados inevitablemente á expansión (tamén en terras agrícolas/pastos) do eucalipto e outros cultivos enerxéticos, considerados especies invasoras pola propia administración galega.

Carlos de Castro, da Universidade de Valladolid, analizou a eficiencia enerxética da produción de agrocombustibles a partir de cultivos como o millo, a cana de azucre e outros cultivos, promovidos desde fai máis dunha década como sustitutos do petróleo. Diferentes variables biofísicas como a Taxa de Retorno Enerxético ou a Pegada Ecolóxica indican o alto custo ambiental de devanditos carburantes, en ocasións máis contaminantes que os combustibles fósiles. O investigador insistiu na urxencia de cambiar o sistema enerxético no seu conxunto, como paso previo ao fomento doutros tipos de bioenerxía que poidan repetir os mesmos erros que hoxe coñecemos para os agrocombustibles.

Eva Miguel, técnica de Comisións Obreiras, resaltou a importancia da creación de emprego das plantas de produción de pellets en diversas zonas rurais de Castela e León, pero tamén alertou da elevada precariedade do emprego nos traballos forestais.

Ibán Revilla, divulgador científico e ambiental, recalcou con exemplos reais a necesidade de favorecer o empoderamento das comunidades rurais e recuperar a súa dimensión cultural colectiva, para que os proxectos bioenerxéticos respondan aos seus intereses e necesidades, e non ós de inversores e políticos que deciden desde os centros de poder.

Pola súa banda, representantes de varias plataformas cidadás alertaron das implicaciones de varios proxectos de macroincineradoras de biomasa para producir electricidade:

Jorge Senán, da Plataforma contra a incineradora de biomasa de Monzón, alertou do incremento nos niveis de partículas ou ozono esperable se devandito proxecto se executase, nunha cidade industrial cuxa poboación xa respira un aire moi saturado de contaminantes.

Dende o público, representantes de Ecologistas en Acción-Ben Magec e o Grupo Ecoloxista ADENCO denunciaron outras consecuencias do fomento da bioenerxía nos seus territorios. Se en Canarias o fomento de caldeiras de biomasa en hostelería está deixando ao carón a enerxía solar térmica “a mellor das opción”; os procesos administrativos que seguen as incineradoras en Galicia non están avaliando, entre outros aspectos, as afeccións aos espazos naturais protexidos e á súa biodiversidade.

As xornadas tamén serviron para visibilizar múltiples experiencias reais de aproveitamento sostible da materia orgánica no medio rural.

Juan Antonio Cabaleiro, da Cooperativa Olivarera Os Pedroches (Córdoba) explicou como, ademais de vender óso de aceituna como combustible e producir electricidade fotovoltaica, utilizan poda picada e os alperujos compostados como elementos clave no cultivo ecolóxico do olivar de montaña, da que esta cooperativa é pioneira.

A produción ecolóxica de alimentos como centro do desenvolvemento e o emprego rural tamén forma parte do ADN da vallisoletana Cooperativa Crica de vacún lácteo: sete persoas empregadas nunha granxa de 28 vacas. Alfonso Criado explicou as innovacións no manexo de pastos, produción de cereal e pastoreo forestal, que lles permite producir lácteos reducindo radicalmente o seu consumo de enerxía e emisións de gases de efecto invernadoiro fronte ás granxas convencionais, en profunda crise e con taxas de emprego entre 3 e 4 veces inferiores.

Un resultado directo deste encontro é a creación nas próximas semanas da Coordinadora Estatal contra as Macroincineradoras de Biomasa e outras formas insostible de bioenerxía, impulsada por Ecologistas en Acción e o Grupo Ecoloxista ADENCO. Esta coordinadora terá como obxectivo visibilizar e fortalecer loitas cidadás como as mencionadas en Galicia, Aragón ou Canarias, así como impulsar o aproveitamento sostenible da biomasa como ferramenta clave para a soberanía enerxética e alimentaria.

Esta xornada organizouse dende a Campaña sobre usos sostible da biomasa de Ecologistas en Acción, cuxo coordinador Abel Esteban recalcou a urxencia por incorporar a sostibilidade da bioenerxía “ausente ata agora” á normativa (comunitaria, estatal e autonómica) e ao destino dos fondos públicos para enerxías renovables e cambio climático. Esta é unha demanda compartida polas principais federacións ecoloxistas e conservacionistas europeas.

Neste sentido, Ecologistas en Acción pediu, xunto a 131 organizacións da sociedade civil de 45 países, que a bioenerxía a gran escala como os proxectos mencionados en Aragón, Canarias ou Galicia- sexa excluída da definición de enerxía renovable. Igualmente, participará na consulta pública da Comisión Europea para incorporar a sostenibilidade da bioenerxía dentro da política de enerxía e clima da UE post-2020.

Ecologistas en Acción agradece aos e ás representantes e traballadores do concello de Valladolid a súa participación na xornada; e especialmente, aos e as activistas do grupo local de ecoloxista sen cuxo traballo esta xornada non sería posible.